Wyrok TSUE w sprawie wynagrodzenia za korzystanie z kapitału

Try­bu­nał Spra­wie­dli­wo­ści Unii Euro­pej­skiej w dniu 15 czerw­ca br. w spra­wie C‑520/21 wydał wyrok, któ­ry zde­cy­do­wa­nie nie powo­du­je zado­wo­le­nia wśród Ban­ków. TSUE po raz kolej­ny opo­wie­dział się po stro­nie Fran­ko­wi­czów. Do cza­su ogło­sze­nia wyro­ku poja­wia­ło się wie­le gło­sów jasno wska­zu­ją­cych, że Ban­ki takie­go upraw­nie­nia jak wyna­gro­dze­nie za korzy­sta­nie z kapi­ta­łu mieć nie powin­ny. TSUE w swo­im orze­cze­niu roz­wiał wszel­kie wąt­pli­wo­ści i jasno okre­ślił nie­zgod­ność takie­go mecha­ni­zmu z posta­no­wie­nia­mi dyrek­ty­wy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwiet­nia 1993 r. w spra­wie nie­uczci­wych warun­ków w umo­wach konsumenckich.

TSUE przede wszyst­kim wysto­so­wał dwa wnio­ski. Po pierw­sze prze­pi­sy dyrek­ty­wy nie sto­ją na prze­szko­dzie wykład­ni sądo­wej pra­wa kra­jo­we­go, zgod­nie z któ­rą w przy­pad­ku uzna­nia, iż umo­wa kre­dy­tu zawar­ta przez kon­su­men­ta i bank jest od począt­ku nie­waż­na z powo­du zawar­cia w niej nie­uczci­wych warun­ków umow­nych, kon­su­ment, oprócz zwro­tu pie­nię­dzy zapła­co­nych na pod­sta­wie tej umo­wy oraz zapła­ty odse­tek usta­wo­wych za opóź­nie­nie od chwi­li wezwa­nia do zapła­ty, może w następ­stwie takie­go uzna­nia doma­gać się od ban­ku tak­że dodat­ko­wych świad­czeń. Bowiem do sądu kra­jo­we­go nale­ży usta­le­nie, w świe­tle pra­wa kra­jo­we­go, czy kon­su­men­ci mają pra­wo docho­dzić tego rodza­ju rosz­czeń, oraz, jeże­li tak jest, roz­strzy­gnię­cie o ich zasadności.

Nato­miast po dru­gie prze­pi­sy dyrek­ty­wy sto­ją na prze­szko­dzie wykład­ni sądo­wej pra­wa kra­jo­we­go, zgod­nie z któ­rą w przy­pad­ku uzna­nia, iż umo­wa kre­dy­tu zawar­ta przez kon­su­men­ta i bank jest od począt­ku nie­waż­na z powo­du zawar­cia w niej nie­uczci­wych warun­ków umow­nych, bank, oprócz zwro­tu pie­nię­dzy zapła­co­nych na pod­sta­wie tej umo­wy oraz zapła­ty odse­tek usta­wo­wych za opóź­nie­nie od chwi­li wezwa­nia do zapła­ty, może w następ­stwie takie­go uzna­nia doma­gać się od kon­su­men­ta tak­że dodat­ko­wych świadczeń.

W niniej­szej spra­wie sąd odwo­ław­czy zgo­dził się z poglą­dem Sądu I instan­cji oraz pod­kre­ślił, że zawar­ta umo­wa posia­da klau­zu­le abu­zyw­ne. Sąd wska­zał, że m.in. posta­no­wie­nie o wyso­ko­ści udzie­lo­ne­go kre­dy­tu jest nie­pre­cy­zyj­ne, nie­ja­sne i nie odpo­wia­da wymo­gom art. 69 usta­wy z dnia 29 sierp­nia 1997 r. Pra­wo ban­ko­we. W dal­szej kolej­no­ści Sąd pod­kre­ślił, że mecha­ni­zmy wypła­ty kre­dy­tu, jak i zasad jego spła­ty tak­że nale­ży uznać za nie­do­zwo­lo­ne. Bowiem zawar­te w umo­wie klau­zu­le nie zawie­ra­ją przej­rzy­ste­go opi­su mecha­ni­zmu walo­ry­za­cji, dzię­ki któ­re­mu kre­dy­to­bior­ca mógł­by w opar­ciu o jed­no­znacz­ne i zro­zu­mia­łe kry­te­ria, zro­zu­mieć wypły­wa­ją­ce z tych posta­no­wień kon­se­kwen­cje eko­no­micz­ne. Jed­no­cze­śnie posta­no­wie­nia te są nie­tran­spa­rent­ne, trud­ne do zro­zu­mie­nia, a poprzez moż­li­wość dowol­ne­go kształ­to­wa­nia przez Bank kur­su wymia­ny walut skut­ku­ją rażą­cą dys­pro­por­cją upraw­nień kon­trak­to­wych na nie­ko­rzyść kre­dy­to­bior­cy i w spo­sób oczy­wi­sty godzą w dobre oby­cza­je. Wobec powyż­sze­go sąd uznał, że umo­wa kre­dy­tu jest nie­waż­na, a w kon­se­kwen­cji nie ist­nie­je sto­su­nek praw­ny z niej wynikający.

W dal­szej kolej­no­ści Sąd pod­kre­ślił, że jeśli przed­mio­to­wa umo­wa kre­dy­tu jest nie­waż­na, nale­ży uznać, że nie powsta­ła zabez­pie­czo­na wie­rzy­tel­ność. W kon­se­kwen­cji hipo­te­ka, jako pra­wo akce­so­ryj­ne, rów­nież nie zaczę­ła ist­nieć. Zatem sko­ro hipo­te­ka nie ist­nie­je, powin­na ona zostać wykre­ślo­na z księ­gi wie­czy­stej.  Przy czym hipo­te­ka nie może ist­nieć bez wie­rzy­tel­no­ści. Zatem w takim przy­pad­ku hipo­te­ka nie powsta­je, choć­by wpi­sa­ną ją do księ­gi wieczystej.